Có thể nói, phiên bản mới ISO 9001:2015 có những bước thay đổi đột phá nhằm giúp doanh nghiệp đi vào quản lý thực chất trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu. Tổ chức ISO dự kiến phiên bản này có thể tồn tại đến 25 năm.
ISO 9001:2015 có cấu trúc cao với 10 điều khoản tương ứng với chu trình PDCA. Điều khoản 4-7 Plan, ĐK.8 Do, ĐK.9 Check, ĐK.10 Act.
Để có thể phác hoạ các thay đổi lớn này, Công ty TNHH TVQL Hạnh Gia (MAC) xin tóm tắt 3 thay đổi lớn như sau:
1. Điều khoản “5. Vai trò lãnh đạo”:
Vai trò lãnh đạo được thể hiện rất rõ với các cụm từ: lãnh đạo cao nhất phải “chứng minh”, “thúc đẩy”, “Tham gia”, “tự chịu trách nhiệm” … đảm bảo tính cam kết của lãnh đạo … Thậm chí phiên bản này không còn đòi hỏi đại diện lãnh đạo (QMR trong phiên bản cũ) với mong đợi rằng: lãnh đạo phải trực tiếp điều khiển hệ thống quản lý chất lượng (QMS)
2. Điều khoản “4. Bối cảnh của tổ chức”:
Điều khoản này yêu cầu doanh nghiệp phải xác định “bối cảnh” để đánh giá chúng ảnh hướng đến doanh nghiệp mình như thế nào (4.1). Để xác định bối cảnh này, các doanh nghiệp có thể dùng các công cụ hoạch định chiến lược như:
- SWOT (Strenghs – Weaknesses – Opportunities – Threats): ma trận điểm Mạnh – Yếu – Cơ Hội – Đe doạ,
- BCG (Boston Consultant Group)
- Ma trận MGSC (Grand Strategy Selection Matrix): ma trận lựa chọn chiến lược tổng thể
- Ma trận SPACE (Strategic Position and Action Evaluation): ma trận vị trí chiến lược và đánh giá hành động
- Ma trận McKINSEY với vị thế cạnh tranh và sự hấp dẫn của ngành
- Ma trận QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix)
- The Business Model Canvas: phác hoạ mô hình kinh doanh
Điều quan trọng là đầu ra của quá trình này phải lựa chọn được chiến lược (có thể thông qua đánh giá để xác định chiến lược nào được lựa chọn), thực hiện, kiểm tra, điều chỉnh chiến lược trong suốt quá trình kinh doanh.
Để thực thi các chiến lược, doanh nghiệp phải hoạch định các mục tiêu (6.2), hoạch định QMS và các quá trình cốt chính của doanh nghiệp mình.
Phiên bản mới cũng yêu cầu hiểu biết mong đợi của các bên liên quan (4.2):
- Nhân viên, nhà đầu tư, khách hàng …
- Nhà cung cấp, đối tác kinh doanh, đối thủ …
- Tổ chức chính phủ, phi chính phủ, giới truyền thông, cộng đồng khoa học …
Phiên bản cũ yêu cầu: … khi thiết lập, thực hiện, duy trì, cải tiến QMS, doanh nghiệp cũng xác định các quá trình cần thiết . Phiên bản mới yêu cầu thêm … xác định rõ các yêu cầu “đầu vào”, “đầu ra”, đo lường thông qua các “chỉ số” và các “rủi ro” (nếu có thể) cho các quá trình này
3. Điều khoản “6. Hoạch định QMS” với “quản lý rủi ro” (Risk based thinking):
Thay đổi này rất quan trọng thay thế cho “hành động phòng ngừa” trong phiên bản cũ. Khi phòng ngừa doanh nghiệp chủ động hơn, phản ứng, ngăn ngừa hoặc làm giảm tác dụng không mong muốn. Từ đó thúc đẩy doanh nghiệp cải tiến liên tục.
Hành động phòng ngừa là “tự động” khi một hệ thống quản lý dựa vào rủi ro!
“Quản lý rủi ro” sẽ giúp doanh nghiệp giảm mạnh các nguy cơ các ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm/ dịch vụ. Nó tác động trực tiếp vào các yếu tố đầu vào (Identify, Measure, Manage, Mentor, Report) chứ không chỉ yếu tố đầu ra của quá trình.
Các nguyên tắc kiểm soát rủi ro có thể là: Thay đổi công nghệ hoặc thay đổi phương pháp, Kiểm soát công nghệ (sống chung với lũ), kiểm soát bằng biện pháp hành chính, Bảo vệ con người bằng PPE hoặc bảo vệ thành quả, ứng phó sự cố (khi có tình trạng khẩn cấp), …
Các rủi ro đều có tần suất xuất hiện và nguy cơ khác nhau, cho nên, phiên bản mới yêu cầu: chúng ta phải xác định và chọn các rủi ro có nguy cơ cao để kiểm soát. Việc kiểm soát các rủi ro này phải thông qua “các mục tiêu” và/ hoặc “các thủ tục” để kiểm soát chúng
Ngoài các thay đổi lớn nêu trên, phiên bản mới còn khá nhiều thay đổi nhỏ. Tuy nhiên, các thay đổi nhỏ này cũng dễ dàng điều chỉnh đối với doanh nghiệp.
Chúng tôi (MAC) tin rằng: dịch vụ tư vấn sẽ làm thay đổi nền tảng quản lý của doanh nghiệp thông qua triển khai các thay đổi và yêu cầu mới của ISO 9001:2015 này.